Odpowiednie karmienie rybek akwariowych to jedna z podstaw akwarystyki. Dobór odpowiedniego pożywienia jest więc bardzo ważny, gdyż popełniając błędy w tej materii, można narazić zdrowie, a nawet życie swoich podopiecznych. Ze względu na ogrom dostępnych na rynku pokarmów nawet doświadczony akwarysta może mieć problem z doborem właściwego pożywienia. Niniejszy tekst powinien pomóc w podjęciu tej ważnej decyzji.
Od czego zacząć?
Przede wszystkim każdy akwarysta musi poznać wymagania pokarmowe rybek. Bez znajomości potrzeb żywieniowych pływających w akwarium ryb nie da się bowiem odpowiednio ich karmić. Pod względem żywienia wyróżnia się trzy rodzaje ryb — roślinożerne, mięsożerne i wszystkożerne. Roślinożerne są dość licznie reprezentowane wśród gatunków akwariowych, choć w głównej mierze będą to pielęgnice z Tanganiki i Malawi. Jak wskazuje ich nazwa, nie przyjmują one pokarmu pochodzenia zwierzęcego. Z mięsożernymi jest natomiast ten problem, że często nie jedzą w ogóle pokarmów gotowych lub robią to bardzo niechętnie. Wymusza to więc korzystanie z pokarmów żywych lub mrożonych. Najmniej problematyczne są natomiast gatunki wszystkożerne — wystarczający będzie dla nich wieloskładnikowy pokarm dla rybek. Nic więc dziwnego, że ta grupa jest najliczniejsza wśród hodowanych w akwarium ryb. Informacje dotyczące składu pokarmu powinny znajdować się na opakowaniu.
Znając już potrzeby swoich rybek, można przejść do wyboru formy pożywienia. Warto przy tym pamiętać o strefach żerowania i dobierać pokarm także pod tym względem. Miejsce żerowania można łatwo rozpoznać po położeniu otworu gębowego danej ryby. Te z otworem umieszczonym w górnej części głowy żerują na powierzchni wody, położenie środkowe oznacza żerowanie w toni wodnej, dolne zaś — dno zbiornika.
Rodzaje pokarmu dla ryb
Pokarm dla ryb może przyjmować różną formę i dobór jego rodzaju powinien zależeć od wymagań Twoich ryb. Przyjrzyjmy się więc bliżej dostępnym pokarmom.
Preparowany
Pokarm tego rodzaju jest przygotowany na bazie naturalnych składników, wzbogaconych chemicznymi dodatkami. Jego zaletą jest niewątpliwie długi termin przydatności do spożycia oraz wygodne stosowanie. Sprawia to, że jest bardzo popularny, zwłaszcza wśród początkujących akwarystów. Nadaje się przede wszystkim dla ryb o niskich wymaganiach żywieniowych. Pokarm może przyjmować różne formy:
Płatki — bardzo uniwersalna forma, umożliwiająca karmienie ryb żerujących w każdej strefie. Mają one delikatną strukturę, która sprawia, że po początkowym unoszeniu się na powierzchni wody stopniowo toną, rozpływając się na całe akwarium. Można też bardzo łatwo podzielić je na mniejsze kawałki.
Tabletki — mogą być tonące, płasko-wypukłe lub samoprzylepne (te dwie ostatnie przykleja się na dnie lub ściance akwarium). Przeznaczone są głównie do karmienia skorupiaków i ryb dennych oraz żerujących w toni wodnej, wliczając w to narybek. Pod wpływem wody rozpadają się one na drobne części.
Mikronizowany — drobny pył przeznaczony do karmienia narybku.
Pałeczki i pellety — pływający pokarm, mogący imitować larwy owadów. Karmi się nim średnie i duże ryby żerujące przy tafli wody.
Granulat — wydajny pokarm w postaci kulistych granulek o różnej wielkości (od 0,7 do 1,4 mm). Może być pływający lub tonący (w tym także wolno). Znajduje szerokie zastosowanie, dzięki stopniowemu uwalnianiu składników pokarmowych. Występuje także w wersji soft o miękkiej teksturze ułatwiającej przyjmowanie i trawienie pokarmu.
Wafelki — szybko opadają na dno akwarium, ale powoli chłoną wodę, dzięki czemu długo zachowują kształt. Szczególnie polecanie dla ryb z rodziny Loricariidae, umożliwiają im bowiem żerowanie w sposób naturalny.
Chipsy — rodzaj granulatu o kształcie płaskiego dysku. Podobnie jak wafelki tonie szybko, ale długo zachowuje kształt. Przeznaczony jest głównie dla większych gatunków ryb. Mniejsze ryby skubią je i ogryzają po kawałku, co jest dobrym sposobem na ograniczenie szybkiego połykania pokarmu przez żarłoczniejsze gatunki.
Suszony
Produkowany z naturalnych składników, choć czasem zawiera także chemiczne dodatki. Często cechuje się dużą zawartością białka, przez co poleca się go do karmienia młodych ryb i skorupiaków. Przeznaczony jest dla gatunków o niskich lub średnich wymaganiach żywieniowych. Karma tego typu może też zawierać dodatki wybarwiające, przydatne w hodowli kolorowych rybek np. neonków, gupików czy mieczyków.
Liofilizowany
Powstaje przez zamrożenie naturalnych składników jak larwy czy plankton, a następnie całkowite pozbawienie ich wody przez umieszczenie w próżni. Pozwala to zakonserwować pokarm bez utraty wartości odżywczych oraz walorów smakowych i zapachowych. Jest to więc świetna alternatywa dla pokarmu przetworzonego lub żywego. Naturalny smak i zapach sprawia bowiem, że akwariowe ryby chętnie go zjadają. Zwłaszcza te o niskich lub średnich wymaganiach żywieniowych.
Naturalny
Najzdrowsza i często jedyna opcja w przypadku rybek o wysokich wymaganiach żywieniowych. Składa się z w pełni naturalnych organizmów roślinnych (np. glonów, wodorostów i innych roślin wodnych, warzyw) lub zwierzęcych (np. larw owadów, małych skorupiaków), także tych żywych. Karma naturalna może zawierać je w całości lub w kawałkach. Niewątpliwą zaletą tego typu pokarmu jest też możliwość założenia własnej hodowli lub własnoręcznego pozyskania w terenie. Wadą zaś będzie konieczność szybkiego skarmienia ze względu na krótki okres przydatności do spożycia.
Jak powinno się karmić rybki akwariowe?
Konkrety zależą od stosowanego typu pokarmu i strefy żerowania. Ryby denne najlepiej jest więc karmić przy użyciu pokarmu szybko docierającego na dno akwarium, np. granulek lub całych organizmów. Dla ryb żerujących przy powierzchni i w środkowej części zbiornika najodpowiedniejsza będzie żywność unosząca się lub wolno opadająca (np. preparowana lub suszona). Sprawdzą się więc tutaj pałeczki, drobniejsze granulki i płatki. Jeśli zaś zamierzamy karmić nasze ryby tabletkami, musimy pamiętać o przyklejaniu ich na odpowiedniej wysokości akwarium.
Jak często należy karmić ryby?
To zależy od gatunku i wieku ryb. Będące w fazie wzrostu młode osobniki powinno się karmić przynajmniej kilka razy dziennie, ale tylko małymi porcjami. Ryby dorosłe zaś nie powinny jadać częściej niż 2 do 3 razy dziennie. Gdybyśmy jednak chcieli dostarczać im pokarm częściej, musimy pamiętać o proporcjonalnym zmniejszeniu poszczególnych dawek.
Ile pokarmu podawać?
Określenie konkretnej ilości pokarmu bywa kłopotliwe, gdyż zależy od wielu czynników, jak na przykład gatunku ryb, ich wielkości oraz liczby. Trzeba więc przeprowadzić kilka prób, aby ustalić optymalną ilość pożywienia. W tym celu trzeba dokładnie obserwować rybki w trakcie karmienia. Zasadniczo zaś możemy mieć do czynienia z trzema scenariuszami:
- cały pokarm znika w ciągu kilku lub kilkunastu sekund,
- pokarm jest zjadany do 5 minut,
- po upływie 5 lub nawet 10 minut w akwarium nadal są widoczne resztki jedzenia.
W pierwszym przypadku możemy mieć podstawy sądzić, że podaliśmy zbyt mało jedzenia. Trzeci przypadek oznacza zaś coś zgoła odmiennego — porcja była zdecydowanie zbyt duża. Sytuacja druga jest natomiast optymalnym scenariuszem i właśnie do takiego obrotu spraw powinniśmy dążyć.
O czym warto pamiętać przy karmieniu rybek?
Przede wszystkim nie możemy ich przekarmiać. Jest to bowiem najczęściej popełniany błąd, który jest szczególnie niebezpieczny w przypadku gatunków żarłocznych. Zjadają one bowiem każdą ilość pożywienia, jaką się im dostarczy i mogą zwyczajnie umrzeć z przejedzenia. Dobrze jest więc trzymać się zasady: lepiej za mało niż za dużo. Warto też pamiętać, że niektóre grupy i gatunki (np. dyskowce) przyzwyczajają się do danego pokarmu i nie powinno się go zmieniać. Można natomiast uzupełniać go o dodatkowe składniki.
Zaleca się także stosowanie jednodniowej głodówki raz w tygodniu lub z chwilą wprowadzenia nowych ryb do akwarium. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób i wpływa pozytywnie na metabolizm naszych podopiecznych — w końcu w naturalnym środowisku dni z deficytem pokarmu czasem się zdarzają.
Na koniec jeszcze jedna, dość oczywista uwaga — pokarm mrożony (np. rośliny lub larwy komarów) trzeba rozmrozić przed podaniem.
Podsumowanie
Kwestia karmienia ryb może nie być taka prosta, zwłaszcza dla początkującego akwarysty. Warto podejść do sprawy z głową i obserwować zachowanie mieszkańców akwarium. Dają nam oni bowiem jasne sygnały, choćby w kwestii ilości podawanego pokarmu.