Problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała dotyczą prawie połowy populacji psów i kotów domowych, z czego 33% z nich boryka się z nadwagą, a 14% już z otyłością. Nadwaga doprowadza do otyłości. Należy być świadomym, że otyłość to choroba, która wiąże się z szeregiem innych schorzeń i zaburzeń w organizmie. Zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy, zapalenia trzustki, chorób dolnych dróg moczowych, nowotworów, zaburzeń w gospodarce lipidowej, nadciśnienia, problemów ze stawami i dysfunkcji nerek. Wpływa negatywnie na ogólne samopoczucie i komfort życia zwierzęcia. Wielu właścicieli bagatelizuje ten problem, uznając go wyłącznie jako kwestie estetyczną. Należy sobie uświadomić, że kot mający 1 kg nadwagi odpowiada ok. 16 dodatkowych kilogramów u człowieka, a 1 kg nadwagi psa ważącego do 10 kg to 7 kg u człowieka, natomiast dodatkowy kg psów ras dużych odpowiada 3kg u człowieka.
Jak rozpoznać?
Nadwaga jest gdy masa ciała jest większa o 10-20% od optymalnej masy ciała, natomiast otyłość gdy masa ciała zwierzęcia jest o ponad 20% większa od optymalnej masy ciała. Otyłość to nadmiernie nagromadzona tkanka tłuszczowa – czyli w ilości przekraczającej fizjologiczne potrzeby organizmu. Doprowadza do poważnych problemów zdrowotnych. Żeby stwierdzić u swojego pupila nadwagę lub otyłość oceniamy jego masę ciała oraz BCS.
Masa ciała u poszczególnych osobników różni się w zależności od płci (samice ważą mniej od samców), rasy, wieku i cech osobniczych. Nie ma jednej konkretnej wartości do której zawsze możemy się odnosić. Oczywiście w przypadku zwierzaków rasowych znamy optymalny zakres masy ciała typowy dla rasy. ale w przypadku kotów nierasowych i kundelków nie mamy już takiego wzorca masy ciała do której możemy porównać czy zwierzak nie waży za dużo. W tym przypadku jedynie możemy odnosić się do wyniku z poprzedniego ważenia. Dlatego oprócz zważenia, wizualnie oceniamy naszego kota czy psa. Fizjologicznie może być jedynie bardzo niewielka warstwa tłuszczu pod skórą, która pełni funkcję izolacyjną i ochronną narządów wewnętrznych. aby dokładniej ocenić kondycję naszego pupila, oglądamy go zarówno z góry i z boku. Dla ułatwienia stosujemy metodę BCS (z ang. body condition scoring). To prosta metoda, polegająca na palpacyjnej ocenie grubości tkanki tłuszczowej w określonych obszarach ciała. Omacujemy zwierzę nad żebrami, wzdłuż kręgosłupa oraz u podstawy ogona oraz dolnej części jamy brzusznej. Wyróżnia się dwie skale; Pierwsza z nich jest od 1 do 5 (Edney i Smith, 1986), a druga od 1 do 9 (Laflamme, 1993). Zasady obydwu są takie same.
Zwierz o prawidłowej masie ciała, gdy patrzymy na niego z góry powinien mieć kształt „klepsydry”- wyraźne wcięcie za żebrami oraz delikatnie widoczne żebra. Jeżeli ma niedowagę, żebra są dobrze widoczne i wyczuwalne podczas omacywania. U otyłego żebra nie są widoczne, a podczas omacywania nad żebrami wyczuwana jest warstwa tkanki tłuszczowej. żebra są całkowicie niewyczuwalne i niewidoczne u bardzo otyłego osobnika. W tej ocenie pomoże zwierzęcy dietetyk lub lekarz weterynarii, który dokładnie określi BCS twojego pupila.
Nadwaga to choroba
Zarówno nadwaga jak i otyłość przekłada się na ogólny stan zdrowia zarówno psa i kota, skutkuje zwiększonym ryzykiem wystąpienia różnych chorób ogólnoustrojowych.
Najczęstszymi konsekwencjami zdrowotnymi są:
- choroby układu mięśniowo – szkieletowego (zwyrodnienia stawów, dyskopatie)
- nietolerancja wysiłku
- choroby układu krążenia i układu oddechowego (nadciśnienie, choroby serca
- zaburzenia endokrynologiczne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy)
- ciężkie porody, zaburzenia płodności
- choroby nowotworowe
- spadek odporności
- krótsze życie
Przyczyny nadmiernej masy ciała
W naturze, u kotowatych i psowatych zarówno tych wielkich jak i mniejszych nie spotykamy się z problemem nadwagi. Kot w naturze, sam zdobywa swój posiłek, musi być więc aktywny i zwinny. Podobnie u psowatych w naturze. Dlaczego więc u domowych mruczków i psów ta nadwaga jest tak częsta? Nadwaga u zwierząt domowych występuję w dużej mierze przez błędy żywieniowe popełnianie przez właścicieli. Pierwszy błąd – stale pełna miseczka, do której tylko dokładane jest jedzenie. Brak kontroli ilości zjadanej karmy w ciągu dnia, przeważnie te porcje są zdecydowanie za duże i zbyt kaloryczne. Kolejnym błędem jest nadmierne podawanie przysmaczków, zapominając, że zawierają kalorie i powinny być uwzględnione w dziennej dawce. Podawanie niezbilansowanego pokarmu czy to w postaci resztek ze stołu czy przygotowanego specjalnie dla pupila, ale bez odpowiedniego zbilansowania, jest równie częstym błędem popełnianym przez opiekunów. Powoduje to nadmierne spożycie energii, białka, tłuszczu, węglowodanów, co doprowadza do otłuszczenia. Takie żywienie ma jeszcze jeden minus –powodować może także problemy zdrowotne, przez niedobór lub nadmiar składników odżywczych, a nawet może dojść do zatruć w przypadku podawania niektórych ludzkich pokarmów. Żywienie domowe musi być zawsze zbilansowane. Nie można także podawać żadnych resztek z naszego stołu. Dla przykładu jeden plasterek tłustej szynki dostarcza ponad połowę dziennego zapotrzebowania kalorycznego kota i małego psa. Kolejny błąd to podawanie karmy o dużej zawartości węglowodanów. Węglowodany u kotów, nie są źródłem energii, odkładane są za to w postaci tłuszczu. W przypadku psów, są wykorzystywane jako źródło energii. Jednak zbyt duża ilość też przyczynia się do nadmiernego odkładania tkanki tłuszczowej. Duża ilość węglowodanów jest w karmach suchych oraz słabej jakości karmach mokrych. Należy unikać karm ze zbożami i dużą zawartością produktów roślinnych.
Oczywiście są też endogenne przyczyny nadwagi. Do endogennych predyspozycji do odkładania tkanki tłuszczowej należą: rasa, wiek, zabieg kastracji oraz płeć. Z wiekiem (szczególnie zauważalny po 7 roku życia) zmniejsza się metabolizm, natomiast po zabiegu kastracji spada zapotrzebowanie energetyczne o 30%, zauważono też, że nadwaga częściej występuje u kocurów i suk. Także brak lub za mała aktywność fizyczna sprzyja nadwadze.
Jak zapobiegać?
Najważniejsze jest jednak zapobieganie otyłości !
- kontroluj ilość zjadanej karmy – dawkuj ilość karmy
- nie stosuj żywienia ad libitum (czyli stałego dostępu do pełnej miski)
- nie podawaj jedzenia między posiłkami
- nie podawaj resztek ze stołu
- nie podawaj za dużo przysmaków, uwzględnij je w dziennej porcji
- unikaj karm słabej jakości, bogatych w węglowodany
- zapewnij aktywność fizyczną w postaci długich spacerów oraz zabawy (mogą być przy pomocy zwierzęcych zabawek)
- regularnie kontroluj masę i kondycję ciała swojego pupila
Proces odchudzania psa i kota może trwać nawet kilka miesięcy. Często wymaga modyfikacji dotychczasowego żywienia zarówno pod względem jakości i ilości zjadanej karmy. Dzienne porcje pożywienia muszą być odważane na wadze kuchennej. Należy także zapewnić aktywność fizyczną swojemu pupilowi. Pamiętaj, że to głównie od Ciebie zależy co je Twój pupil i jak wygląda.